Zbyt mało mleka? Jak pobudzić laktację

Wiele mam martwi się o zbyt słabą laktację, jednak problem ten jest trudny do samodzielnego zdiagnozowania. Przeczytaj nasz artykuł, by dowiedzieć się, czy rzeczywiście produkujesz zbyt mało mleka i jak temu zaradzić

„Czy produkuję wystarczającą ilość mleka?” – to pytanie, które często zadają sobie młode mamy. Jeżeli Twoje dziecko jest zdrowe i prawidłowo się rozwija, najprawdopodobniej radzisz sobie świetnie. Jednak w przypadku wątpliwości dotyczących poziomu laktacji ważne jest, aby jak najwcześniej zasięgnąć porady. Jeśli okaże się, że nie występują żadne problemy, szybko pozbędziesz się wątpliwości. Unikniesz także niepotrzebnego wprowadzania do diety dziecka mieszanki mlecznej, które może dodatkowo osłabić Twoją laktację.

Przyczyny słabej laktacji

U części młodych mam trudności z niewystarczającą laktacją spowodowane są przyczynami medycznymi, wśród których znajdować się mogą następujące czynniki:

• Nadmierna utrata krwi (ponad 500 ml) podczas porodu lub obecność pozostałości łożyska, które mogą opóźnić napełnianie się piersi mlekiem (zazwyczaj następuje to w ciągu trzech dni po porodzie).{1}
• Występowanie zespołu policystycznych jajników, cukrzycy, chorób tarczycy lub innych zaburzeń hormonalnych. Mamy, u których obecne są tego typu trudności, często borykają się ze słabą laktacją.{2}
• Rzadkie zaburzenie zwane niedorozwojem piersi, polegające na niewystarczającej ilości tkanki gruczołowej produkującej mleko.{3}
• Przebyte operacje lub urazy piersi – wiele matek po operacjach jest jednak w stanie zupełnie normalnie karmić piersią.{4}

Jeżeli dotyczy Cię któraś z powyższych okoliczności, zwróć się o pomoc do konsultanta laktacyjnego lub specjalisty od karmienia piersią.

Jak działa laktacja

Kiedy Twoje piersi napełnią się mlekiem, zaczną wytwarzać pokarm na zasadzie „popytu i podaży”. Każde opróżnienie piersi – podczas karmienia lub odciągania – wyzwala dalszą produkcję pokarmu.

To właśnie dlatego podawanie niemowlęciu mieszanki mlecznej może przyczynić się do zmniejszenia laktacji – ciało nie otrzymuje sygnału do dalszej produkcji pokarmu, ponieważ nie jest on pobierany.

Na laktację wpływa także sposób ssania piersi przez dziecko. Im częściej i skuteczniej pobiera ono pokarm, tym więcej go wytwarzasz. Jeżeli podczas sesji karmienia niemowlę nie przyjmuje wystarczającej ilości mleka, należy regularnie odciągać pokarm w celu utrzymania laktacji – więcej porad znajdziesz poniżej.

Symptomy sugerujące, że dziecko nie otrzymuje wystarczających ilości mleka

Choć niewystarczająca laktacja jest rzadkim zjawiskiem, są także inne czynniki odpowiadające za niepobieranie wystarczającej ilości mleka w pierwszych tygodniach życia dziecka. Być może karmienie odbywa się zbyt rzadko lub trwa zbyt krótko – jest to prawdopodobne zwłaszcza wtedy, gdy próbujesz karmić zgodnie z harmonogramem, zamiast na żądanie. Przyczyną mogą również być problemy z przystawianiem do piersi lub zaburzenia u dziecka utrudniające przyjmowanie pokarmu.

Poniższe objawy sugerują, że dziecko nie otrzymuje wystarczających ilości mleka:

• Powolne przybieranie na wadze. W ciągu pierwszych kilku dni większość noworodków traci od 5% do 7% masy urodzeniowej, a w niektórych przypadkach jest to nawet 10%. Następnie dziecko powinno jednak przybierać na wadze co najmniej po 20 – 30 g na dzień i powrócić do masy urodzeniowej około 10. – 14. dnia życia.{5,6,7} Jeżeli niemowlę straciło 10% lub więcej masy urodzeniowej i nie zaczęło nabierać masy do piątego lub szóstego dnia, od razu udaj się do lekarza.
• Niewystarczająca liczba zużywanych pieluszek. Dobrym wskaźnikiem odpowiedniego odżywienia jest liczba mokrych i zabrudzonych pieluszek – więcej informacji na temat prawidłowego rytmu wypróżniania znajdziesz w artykule Karmienie piersią noworodka: czego spodziewać się w pierwszym tygodniu. Jeżeli martwisz się lub zauważyłaś, że pieluszki stały się mniej pełne, zwróć się o pomoc do lekarza.
• Odwodnienie. Zabarwiony na ciemno mocz, suche wargi lub żółtaczka (żółte zabarwienie skóry lub oczu) albo apatyczne zachowanie i niechęć do przyjmowania pokarmu mogą oznaczać, że niemowlę jest odwodnione.{6} Odwodnienie może być spowodowane gorączką, biegunką, wymiotami lub przegrzaniem. Jeśli zaobserwujesz te symptomy, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.

Mity na temat niewystarczającej laktacji

Noworodki najczęściej przyjmują pokarm z dużą częstotliwością – od 10 do 12 razy dziennie lub co dwie godziny – co nie stanowi objawu słabej laktacji. Nie zapominaj, że dziecko domaga się przystawienia do piersi także dla uspokojenia, a ponadto trudno stwierdzić dokładną ilość pokarmu przyjmowanego przez nie podczas każdej sesji karmienia – ilości te mogą się różnić.

Poniższe sytuacje i zjawiska są zupełnie normalne i nie stanowią objawów zbyt słabej laktacji:

• dziecko domaga się częstego karmienia,
• dziecko domaga się stałego noszenia na rękach,
• dziecko budzi się w nocy,
• sesje karmienia trwają krótko,
• sesje karmienia trwają długo,
• dziecko chętnie pije z butelki po karmieniu,
• Twoje piersi wydają się miększe niż w pierwszych tygodniach,
• z Twoich piersi nie wycieka mleko (lub wyciekanie ustało),
• nie jesteś w stanie odciągać dużych ilości pokarmu,
• masz niewielkie piersi.

Co zrobić w przypadku słabej laktacji

Jeżeli podejrzewasz, że dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości pokarmu, zwróć się o pomoc do konsultanta laktacyjnego lub specjalisty od karmienia piersią. Ekspert oceni, czy rzeczywiście występują u Ciebie problemy z laktacją, i skontroluje Cię podczas karmienia, aby sprawdzić, czy dziecko prawidłowo chwyta pierś i pobiera wystarczającą ilość mleka. Być może zaleci zmianę pozycji do karmienia lub sposobu przystawiania dziecka do piersi, aby karmienie przebiegało wydajniej.

Możesz także częściej przytulać dziecko do skóry przed karmieniem i podczas niego, aby wzbudzić uwalnianie oksytocyny, hormonu wywołującego przepływ mleka. Warto też wypróbować techniki relaksacyjne, na przykład słuchanie ulubionej muzyki uspokajającej, która pomoże Ci zredukować stres wpływający na laktację.{8}

Przy odpowiednim wsparciu większość mam z niewystarczającą laktacją jest w stanie częściowo karmić dzieci piersią, a niektórym z nich udaje się rozwinąć laktację w pełni.

Jeżeli Twoje dziecko jeszcze nie pobiera wystarczających ilości mleka bezpośrednio z piersi – być może ze względu na przedwczesne narodziny lub szczególne potrzeby – konieczne może być odciąganie pokarmu w celu utrzymania laktacji. Twój lekarz może także przepisać Ci galaktogogi (leki zwiększające produkcję mleka).

Jeżeli nie jesteś jeszcze w stanie odciągnąć wystarczającej ilości mleka dla Twojego dziecka, będziesz musiała uzupełniać karmienie mlekiem od dawczyń lub mieszanką mleczną zgodnie z zaleceniami specjalisty. System wspomagający karmienie (SNS) może stanowić doskonałą alternatywę, która umożliwi podawanie dziecku potrzebnego pokarmu przy piersi.

Jak zwiększyć produkcję pokarmu za pomocą laktatora

Jeżeli w ciągu pierwszych dni po porodzie konieczne okaże się wspomaganie laktacji, możesz skorzystać z podwójnego laktatora elektrycznego z technologią inicjacji, takiego jak Medela Symphony. Odciągacze tego typu opracowane są tak, aby naśladować sposób ssania piersi przez niemowlę, co ma udowodnione działanie długoterminowo zwiększające laktację.{9}

Kiedy piersi napełnią się już mlekiem, podwójne odciąganie pozwoli odciągać więcej pokarmu w krótszym czasie.{10} Metoda ta umożliwia także skuteczniejsze opróżnianie piersi, co dodatkowo wspomaga laktację.

Choć każda kobieta jest inna, często dobrze sprawdza się odciąganie pokarmu bezpośrednio po karmieniu lub godzinę później. Być może wydaje Ci się to nieintuicyjne, ponieważ odciąganie najczęściej przebiega łatwiej, kiedy piersi są wypełnione. Najlepiej jednak postrzegać tę metodę jako „zamawianie mleka” na kolejny dzień.

Na początku odciągane ilości najprawdopodobniej będą niewielkie, nie zniechęcaj się jednak – regularne odciąganie spowoduje ich szybki wzrost. Staraj się opróżniać piersi (poprzez karmienie i odciąganie) od 8 do 12 razy dziennie. Jedna sesja powinna odbywać się w nocy, kiedy poziom prolaktyny (hormonu odpowiedzialnego za produkcję mleka) jest najwyższy. Im częściej opróżniasz piersi, tym lepiej. Po dwóch lub trzech dniach regularnego odciągania powinnaś zaobserwować znaczący wzrost laktacji. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak uzyskiwać więcej mleka podczas każdej sesji odciągania, przeczytaj porady dotyczące odciągania pokarmu.

Odciąganie wspomagane ręcznie dla zwiększenia ilości uzyskiwanego pokarmu

Jeżeli Twoje dziecko w ogóle nie ssie piersi lub nie jesteś w stanie odciągnąć wystarczających ilości pokarmu, przydatna może okazać się metoda „odciągania wspomaganego ręcznie”. Ma ona udowodnione działanie zwiększające ilość pokarmu uzyskiwanego podczas sesji odciągania.{11,12} Cały proces zajmuje około 25 – 30 minut. Pamiętaj – im skuteczniej opróżnisz piersi, tym więcej mleka będą wytwarzać.

Wykonaj następujące kroki:

• Wykonaj masaż piersi.
• Przeprowadź podwójne odciąganie z wykorzystaniem biustonosza do odciągania, aby zachować swobodę rąk.
• Podczas odciągania ściśnij pierś na kilka sekund palcami i kciukiem. Puść, a następnie powtórz czynność. Uciskaj obie piersi, aż przepływ mleka zwolni do niewielkiej strużki.
• Ponownie wykonaj masaż piersi.
• Zakończ procedurę, odciągając pokarm ręcznie lub za pomocą laktatora pojedynczego z zastosowaniem techniki uciskania obu piersi naprzemiennie, aby opróżnić je w możliwie największym stopniu.

Kiedy niemowlak zacznie przybierać na wadze, a Twoja laktacja wzrośnie, możesz rozpocząć karmienie dziecka wyłącznie przy piersi.