Karmienie piersią podczas choroby Twojej lub Twojego dziecka

Czy karmienie piersią podczas choroby Twojej lub Twojego dziecka jest jest bezpieczne? Oto dobra wiadomość: może nieść ze sobą wiele korzyści dla Was obojga. W artykule wyjaśniamy, jak przeziębienie, gorączka, grypa czy inne choroby wpływają na karmienie piersią.  Zobacz, co powinnaś zrobić w sytuacji, gdy Ty lub Twój maluszek gorzej się czujecie.

Karmienie piersią a występowanie chorób u dziecka

Czy wiesz, że karmienie piersią ogranicza ryzyko występowania chorób u Twojego dziecka? Choć nie zapewnia ono stuprocentowego zabezpieczenia, to ochronne właściwości mleka matki sprawiają, że karmione piersią niemowlęta chorują rzadziej{1} i szybciej dochodzą do siebie w porównaniu do dzieci karmionych mieszanką mleczną.

Mleko matki zawiera składniki o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym.{2} W trakcie całego okresu karmienia coraz bardziej obniżasz ryzyko występowania u dziecka przeziębienia, grypy, infekcji dróg oddechowych, biegunki oraz innych dolegliwości.{1} Naukowcy badają nawet potencjał pokarmu kobiecego w zakresie leczenia różnych chorób, od zapalenia spojówek aż po nowotwory.{3,4}

Czy powinnam karmić piersią chore niemowlę?

Tak. Karmienie piersią chorego dziecka daje mu szansę na szybszy powrót do zdrowia, a także działa na nie kojąco. Twój pokarm zawiera przeciwciała, białe krwinki, komórki macierzyste oraz ochronne enzymy, które zwalczają infekcje i wspomagają leczenie.{1,5,6} Znajduje się w nim też indywidualnie dopasowana mieszanka witamin i składników odżywczych, przyczyniających się do szybszej poprawy samopoczucia. Oznacza to krótszy czas choroby i mniej wizyt u lekarza.{7}

„Mleko matki zapewnia dziecku wszystko to, czego potrzebuje podczas choroby − to lekarstwo, pożywienie, źródło nawodnienia i środek uspokajający w jednym. To dla niego najlepsza rzecz na świecie” − mówi Sarah Beeson, brytyjska pielęgniarka środowiskowa.

Co najbardziej zdumiewające, skład Twojego pokarmu zmienia się, gdy niemowlę jest chore. Kiedy Twój organizm zostanie narażony na infekcję bakteryjną lub wirusową, zacznie wytwarzać przeciwciała, aby ją zwalczyć; Twoje dziecko otrzyma te przeciwciała razem z mlekiem.{8} Wraz z chorobą niemowlęcia w pokarmie znacząco wzrasta także poziom wzmacniających odporność komórek − leukocytów.{5}

Ponieważ mleko matki jest bardzo lekkostrawne, stanowi doskonały pokarm w sytuacji problemów żołądkowych.

„W wieku 12 miesięcy córka złapała norowirusa i moje mleko było jedynym pokarmem, który potrafiła utrzymać w żołądku” − wspomina Maya, mama dwójki dzieci z Hiszpanii. „Wcześniej ograniczyłyśmy już karmienie piersią do jednej sesji przed spaniem, jednak efekt popytu i podaży, który towarzyszył ponownemu karmieniu z większą częstotliwością, był naprawdę zadziwiający. W ciągu 48 godzin produkcja mleka powróciła na skalę niemal przemysłową! Dzięki temu moja córeczka uniknęła kroplówki”.

Pamiętaj, że w czasie choroby dziecka konieczna może być zmiana sposobu przystawiania. Przeziębione niemowlę może częściej domagać się karmienia, jednak krócej ssać pierś − zarówno ze względu na zatkany nosek utrudniający chwytanie piersi, jak i potrzebę ssania jedynie dla uspokojenia. Niedrożność dróg oddechowych może także sprawić, że dziecku bardziej odpowiadać będzie położenie pionowe, możesz więc wypróbować różne pozycje do karmienia. 

Co jeżeli dziecko jest zbyt słabe, aby ssać pierś?

Czasami chorobie towarzyszy brak apetytu lub energii, co utrudnia niemowlęciu ssanie piersi. Jeżeli masz problem z nakarmieniem dziecka, zwróć się o poradę do lekarza, konsultanta laktacyjnego lub specjalisty od karmienia piersią, aby zapobiec odwodnieniu malucha.

Specjalista może doradzić Ci odciąganie pokarmu oraz podawanie go niemowlęciu za pomocą strzykawki, kubeczka lub inną metodą wymagającą jak najmniejszego wysiłku. Odciąganie w standardowych porach karmienia pomoże Ci też utrzymać laktację na odpowiednim poziomie.

W razie jakichkolwiek wątpliwości na temat zdrowia lub odżywienia niemowlęcia, od razu poradź się lekarza.

Grypa, gorączka lub przeziębienie a karmienie piersią. Czy mogę karmić, kiedy jestem chora?

Być może wcale nie będziesz miała na to ochoty, jednak w przypadku większości chorób najlepiej jest nie przerywać karmienia. Jeżeli w trakcie karmienia piersią zachorujesz na przeziębienie lub grypę, biegunkę lub nieżyt żołądka albo zapalenie sutka, kontynuuj karmienie piersią w normalnym trybie. Twoje dziecko nie zarazi się poprzez Twój pokarm, a ponadto zyska przeciwciała, które ograniczą ryzyko wystąpienia u niego tej samej przypadłości.

„Karmienie piersią podczas choroby jest nie tylko bezpieczne, ale także pomocne. Twoje dziecko jest najmniej narażone na złapanie od Ciebie choroby, ponieważ ma z Tobą stały kontakt i otrzymuje wraz z pokarmem dzienną dawkę ochronnych przeciwciał” – mówi Sarah Beeson.

Karmienie piersią podczas choroby może jednak być niezwykle wyczerpujące. Musisz dbać o siebie, aby móc także dbać o dziecko. Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu, prawidłowym odżywianiu i wystarczającym odpoczynku. Na kilka dni „zainstaluj” się na kanapie wraz z niemowlęciem i poproś rodzinę lub przyjaciół o pomoc w opiece nad nim, tak abyś mogła spokojnie dochodzić do zdrowia.

„Nie obawiaj się o poziom laktacji – nadal będziesz produkować mleko. Nie powinnaś jednak nagle przerywać karmienia, ponieważ niesie to ze sobą ryzyko zapalenia sutka” – dodaje Sarah.

Utrzymanie higieny ma duże znaczenie w ograniczaniu ryzyka rozprzestrzeniania się choroby. Myj ręce mydłem przed rozpoczęciem i po zakończeniu karmienia dziecka, przygotowywania żywności, korzystania z toalety oraz przewijania. Kiedy kaszlesz lub kichasz, zasłaniaj usta chusteczką lub ramieniem (nie dłońmi) oraz zawsze dezynfekuj ręce po kaszleniu, kichaniu lub dmuchaniu nosa.

Czy mogę zażywać leki podczas karmienia piersią? Co wziąć na przeziębienie czy inną chorobę podczas karmienia piersią?

Paracetamol, ibuprofen oraz niektóre antybiotyki nie mają wpływu na karmienie piersią,{9,10} powinnaś jednak skonsultować ich stosowanie z lekarzem oraz przestrzegać zaleceń dotyczących dawkowania. Pamiętaj: ibuprofen nie jest wskazany dla osób cierpiących na astmę.

Niegdyś mamom zalecano także unikanie aspiryny, ale najnowsze badania wykazały, że w niewielkich dawkach nie powinna ona stanowić zagrożenia podczas karmienia piersią.{11} W dużych dawkach przypisuje się jej jednak związek z rzadkim, lecz poważnym zaburzeniem u noworodków, zwanym zespołem Reye’a,{12} dlatego najlepiej jest omówić stosowanie aspiryny z lekarzem.

Silniejsze środki przeciwbólowe na receptę, takie jak kodeina i tramadol, nie są wskazane.{10} Ponieważ wytyczne i zalecenia często ulegają zmianie, w razie wątpliwości zwróć się o pomoc do lekarza lub farmaceuty. Będą oni w stanie udzielić Ci bardziej szczegółowych informacji na temat poszczególnych leków.

Gdy dopadną Cię przeziębienie, grypa lub kaszel w trakcie karmienia piersią, uważaj naśrodkizawierające substancje wykrztuśne oraz udrażniające drogi oddechowe. Mogą one bowiem wpływać na ograniczenie laktacji. Unikaj specyfików zawierających fenylefrynę, fenylopropanoloaminę lub gwajafenezynę.{9} W okresie karmienia najlepiej jest także powstrzymać się od stosowania leków wywołujących senność.

„Przeczytaj informacje na opakowaniu, a jeżeli nadal nie masz pewności, skonsultuj się ze specjalistą” – radzi Sarah. „A jeżeli Twoje dziecko urodziło się przedwcześnie, jego masa urodzeniowa była niska lub zmaga się ono z dolegliwościami, koniecznie zasięgnij porady medycznej przed zażywaniem jakichkolwiek leków – nawet paracetamolu”.

„Podczas każdej wizyty u lekarza lub w aptece – niezależnie od przyczyny – zawsze wyraźnie podkreślaj, że karmisz piersią, aby uzyskać odpowiednią poradę” – dodaje Sarah.

Co z lekami stosowanymi długoterminowo?

Jeżeli zażywasz leki na przewlekłe schorzenia, takie jak cukrzyca, astma lub depresja, korzyści z karmienia piersią często przeważają nad ryzykiem. „Karmienie piersią możliwe jest w przypadku większości chorób, poza kilkoma rzadkimi wyjątkami” – mówi Sarah. „Ponieważ dobrze znasz już przyjmowane regularnie leki, będziesz miała okazję omówić je z lekarzem lub specjalistą jeszcze w czasie ciąży. Wszyscy pracownicy służby zdrowia mają dostęp do informacji i wytycznych na temat bezpieczeństwa poszczególnych leków”. Niezależnie od sytuacji, powinnaś zawsze omówić tę kwestię z lekarzem lub specjalistą.

„Przyjmowałam duże dawki leków na padaczkę, jednak mimo tego karmienie piersią było nadal możliwe” – mówi Nicola, mama jedynaka z Wielkiej Brytanii. „Cały czas byłam pod opieką neurologa, który pomagał mi znaleźć złoty środek pomiędzy bezpieczeństwem mojego synka a możliwie najniższym ryzykiem napadów. Napady często wywoływane są brakiem snu, a ja karmiłam dziecko w ciągu dnia i nocy. Starałam się jednak dbać o siebie, w czym pomagał mi mąż. Było to dla nas pozytywne doświadczenie”.

Co jeśli konieczny będzie pobyt w szpitalu?

Jeżeli konieczny będzie zaplanowany lub niespodziewany pobyt w szpitalu, Twoje dziecko nadal może korzystać z dobroczynnego działania Twojego pokarmu, a po wypisaniu do domu będziesz mogła powrócić do normalnego karmienia.

„Odciągaj i zamrażaj mleko, aby opiekun mógł podać je Twojemu dziecku. Przygotuj się do tego z wyprzedzeniem oraz koniecznie powiadom pracowników służby zdrowia o tym, że jesteś karmiącą matką – zarówno przy zgłoszeniu, jak i w momencie przyjęcia do szpitala” – radzi Sarah.

„Jeżeli Twoje dziecko jest małe, być może będziesz mogła zatrzymać je przy sobie. Zapytaj, czy w szpitalu pracuje konsultant laktacyjny lub specjalista od karmienia piersią – ekspert pomoże Ci wykorzystać dostępne możliwości, zwłaszcza jeżeli przebywasz na oddziale ogólnym. Jeżeli wizyta jest nagła, koniecznie poinformuj personel medyczny o tym, że masz małe dziecko – w przeciwnym razie mogą oni nie uwzględnić takiej możliwości”. Operacja pod znieczuleniem miejscowym lub ogólnym nie jest równoznaczna z koniecznością przerwania karmienia albo marnowania odciągniętego mleka. Kiedy już dojdziesz do siebie na tyle, aby móc trzymać dziecko, ilość środków znieczulających w Twoim mleku będzie znikoma, dlatego karmienie piersią będzie bezpieczne niemal w każdym przypadku.{10} Powinnaś jednak zawsze omówić sprawę z lekarzem, konsultantem laktacyjnym lub specjalistą od karmienia piersią.

Czy są sytuacje, w których karmienie piersią nie jest wskazane?

Istnieje kilka przypadków, w których najlepiej jest tymczasowo wstrzymać karmienie piersią i odciągać pokarm (nie podając go dziecku) w celu podtrzymania laktacji aż do zakończenia leczenia. Należą do nich radioterapia lub chemioterapia nowotworów, objawy opryszczki na piersiach lub infekcje takie jak gruźlica, odra lub posocznica, które mogą rozprzestrzeniać się przez mleko.{13,14} Porozmawiaj o swojej chorobie ze specjalistą, który doradzi Ci, czy powinnaś przerwać lub kontynuować karmienie piersią.