Wat gebeurt er met mijn borsten tijdens de zwangerschap

Als je denkt dat je borsten in je tienertijd hun definitieve grootte hebben bereikt dan heb je het mis! De complexe interne structuren die nodig zijn om een baby te voeden, beginnen zich pas te vormen als je zwanger bent, en tot voor kort begrepen we niet eens hoe ze werken.

Afgezien van zwangerschapsbeha's kopen heb je misschien nog niet veel nagedacht over je borsten tijdens de zwangerschap. Maar onder de oppervlakte staan er enkele ingrijpende veranderingen te gebeuren. Terwijl er in je baarmoeder wonderbaarlijke dingen gebeuren, maken ook je borsten een verbazingwekkende transformatie door als voorbereiding op de komst van je baby. Om precies te begrijpen wat er gebeurt, moeten we een stukje teruggaan in de tijd ...

Hoe borsten zich tijdens de puberteit ontwikkelen

Je borsten veranderen van de puberteit tot de menopauze continu. In tegenstelling tot de meeste andere organen beginnen ze pas te groeien, wanneer ze worden 'geactiveerd' door hormonen die in de puberteit vrijkomen. Maar ook al lijken ze na de puberteit volgroeid, ze zijn nog niet rijp.

"Na de puberteit blijft de borst zich ontwikkelen, en bij elke maandelijkse cyclus wordt een beetje secretoir [melkproducerend] weefsel toegevoegd tot je ongeveer 35 bent", verklaart professor Peter Hartmann, expert op het gebied van lactatiewetenschap bij de University of Western Australia. "Na deze leeftijd stabiliseert de ontwikkeling zich en blijft de borst rijp, maar slapende."

Je borsten vernieuwen ook hun eigen interne cellen als onderdeel van je maandelijkse menstruatiecyclus. Daarom kunnen ze rond de menstruatie pijnlijk, gevoelig of gezwollen aanvoelen.¹

Je kunt merken dat je borsten de eerste dagen van je cyclus een beetje bobbelig aanvoelen – dat komt doordat ze zich voorbereiden op de mogelijkheid van een zwangerschap. Wanneer je lichaam zich ervan bewust wordt dat je niet zwanger bent, begint de maandelijkse af- en toename van hormonen weer opnieuw.²

Interne borstveranderingen tijdens de zwangerschap

Deze cyclus wordt onderbroken wanneer je zwanger raakt. Vanaf het einde van de eerste maand van de zwangerschap beginnen je borsten te transformeren in melkproducerende organen.

In deze periode nemen je melkkanalen in aantal en complexiteit toe, en beginnen ze zich te vertakken in een steeds complexer voedingssysteem. Tegelijkertijd beginnen zich in je borsten melkproducerende cellen, lactocyten, te ontwikkelen. En de hoeveelheid bloed die door je borsten stroomt, verdubbelt tijdens de zwangerschap; daardoor zie je de aderen mogelijk door je huid heen.³

"Zodra je de placenta baart, begint je progesteronpeil te dalen en gaat de lactatie van start."

"Wanneer je zwanger wordt, krijgt de borstontwikkeling een echte impuls", zegt professor Hartmann. "Op het moment waarop je zwanger wordt, wordt de groei van het bestaande secretoire weefsel van de borst geactiveerd. Je hebt kleine vertakkingen van knopvormige klieren in je borst, en als je in verwachting raakt, groeien die kleine knopjes uit en vormen ze kanalen en kleine zakjes, die alveoli worden genoemd, om de melk vast te houden."

Door deze activiteit in je borsten kunnen ze gevoelig, pijnlijk, gezwollen of zwaar aanvoelen – allemaal vroege tekenen van zwangerschap.

De structuur van de lacterende borst

Opmerkelijk genoeg hebben onderzoekers pas onlangs ontdekt hoe dit netwerk van kanalen in de borst werkt.

Tot deze eeuw was de meeste medische kennis van hoe borsten melk aanmaken gebaseerd op experimenten die in 1840 werden uitgevoerd door de Engelse chirurg Sir Astley Cooper.⁴ Hij concludeerde dat er in de kanalen melk werd opgeslagen en door 15 tot 20 openingen in de tepel werd vrijgegeven.

Het verbazingwekkende is dat dit pas in 2005 nader is onderzocht. Door Medela gesteund onderzoek van professor Hartmanns collega dr. Donna Geddes en haar team heeft aangetoond dat borsten heel anders werken.⁵ De kanalen zijn in feite kleine buisjes van slechts enkele millimeters breed die de melk veeleer transporteren dan opslaan. In plaats daarvan wordt melk aangemaakt en verzameld in de alveoli. Dat zijn zakjes die met de kanalen verbonden zijn door nog kleinere buisjes die ductuli worden genoemd.⁶

De melk blijft in de zakjes totdat het hormoon oxytocine vrijkomt in je lichaam wanneer je baby aan je tepel begint te zuigen. De alveoli worden omringd door spiercellen die samentrekken als reactie op de oxytocine en het zijn deze samentrekkingen die de melk door de kanalen richting de tepel duwen. Dit hele proces staat bekend als de toeschietreflex, die je kunt voelen als een tintelend of ruisend gevoel wanneer je je baby begint te voeden – hoewel er ook vrouwen zijn die helemaal niets voelen.⁷

De onderzoekers ontdekten ook dat tepels minder openingen hebben dan eerder werd gedacht: gewoonlijk ongeveer negen en soms maar vier. De kanalen moeten zich ongeveer 68% verwijden om de hoeveelheid melk aan te kunnen die snel door dit kleine aantal openingen stroomt.⁸  

"Tijdens de gehele borstvoedingsperiode blijven de structuur en het functioneren van de borst redelijk constant, totdat de baby minder melk begint te drinken", legt professor Hartmann uit.

De borsten beginnen tijdens de zwangerschap melk aan te maken

Vanaf ongeveer halverwege je zwangerschap zijn je alveoli in staat om melk te produceren. Gelukkig verhinderen je zwangerschapshormonen dat je er heel veel van aanmaakt⁹ – anders zouden ze op de dag van de bevalling op barsten staan!

"Tijdens je zwangerschapsperiode wil je geen 800 ml melk per dag aanmaken", zegt professor Hartmann. "Dus heb je een hoger progesteronpeil om te voorkomen dat de melkafscheiding wordt geactiveerd. Wanneer je vervolgens de placenta baart, begint je progesteronpeil snel te dalen en gaat de lactatie van start." 

En als je je afvraagt wat er met je borsten gebeurt als je stopt met borstvoeding geven: ze keren terug naar een toestand van rust – maar niet meteen. "Wanneer een moeder helemaal stopt met borstvoeding geven, duurt het even voordat de borst er helemaal mee is gestopt – waarschijnlijk een maand of twee", zegt professor Hartmann. "Het duurt lang voordat de productie van moedermelk bij de menselijke soort helemaal is gestopt, terwijl dat bij andere soorten juist heel snel gebeurt."

Maar uiteindelijk keren je borsten terug naar de toestand van vóór de zwangerschap. Als je vervolgens opnieuw zwanger wordt, begint dezelfde cyclus van groei en ontwikkeling van voren af aan.¹