Rijpe melk | Fasen van moedermelkproductie

Je moedermelk begint na ongeveer twee weken te rijpen, maar is niet volledig rijp totdat je baby ongeveer vier weken oud is. Vanaf dat moment blijft de samenstelling ervan min of meer stabiel en zijn er geen ingrijpende veranderingen zoals in de eerste maand.

Moedermelk leeft

Niet lang nadat je melk volledig rijp is geworden, gaat de melk grotere hoeveelheden van bepaalde bestanddelen bevatten die je baby beschermen tegen bacteriële en virusinfecties.¹ Het is waarschijnlijk geen toeval dat deze fase van de moedermelkproductie samenvalt met de tijd waarin je baby dingen vast gaat pakken en in zijn mond stopt.

Maar de grootste fluctuatie treedt op, als jij of je baby een infectie oploopt. In dat geval schiet het aandeel witte bloedcellen in je melk omhoog om de infectie te bestrijden.²

Zoals alle fasen van moedermelk is rijpe melk een levende vloeistof. Zelfs als we precies zouden weten waar moedermelk uit bestaat en wat al die bestanddelen doen (waar wetenschappers nog steeds achter proberen te komen), zouden we nog steeds niet in staat zijn om moedermelk exact te kopiëren, omdat de melk van iedere moeder is afgestemd op de behoeften van haar baby.

"Moedermelk bestaat uit componenten die via je bloed naar je borsten worden gebracht", verklaart professor Peter Hartmann, expert op het gebied van moedermelkproductie en verbonden aan de University of Western Australia. "De melkproducerende cellen halen er de componenten uit die ze nodig hebben – en ze zijn nogal kieskeurig!"

Moedermelk is voeding, bescherming, lichaamsopbouwer en smaakvormer, alles in één. En je hoeft er nooit over na te denken, want je lichaam produceert de formule die jouw baby nodig heeft.

Het verschil tussen voormelk en achtermelk

Je rijpe melk ziet er aan het begin van elke voeding dunner uit, en die melk staat algemeen bekend als voormelk – hoewel professor Hartmann de voorkeur geeft aan de term 'pre-melk'. Terwijl je borstvoeding geeft, wordt je melk geleidelijk vetter en deze melk wordt achtermelk of 'post-melk' genoemd.

"Het vetgehalte houdt verband met hoe vol of leeg je borst is", legt professor Hartmann uit. "Het vet neemt tijdens de voedingsbeurt toe, tot ongeveer 30 minuten daarna, en vermindert vervolgens naarmate de borst opnieuw wordt gevuld. De vetconcentraties in voor- en achtermelk zijn afhankelijk van hoeveel melk de baby uit de borst heeft gedronken. Dus op het ene moment van de dag kan de voormelk een hoger vetgehalte dan de achtermelk hebben dan op een ander moment van de dag.

Zodra de moedermelk van een moeder rijp is, zal ze over een periode van 24 uur bekeken ongeveer dezelfde hoeveelheid vet aan haar baby geven, ongeacht hoe vaak de baby borstvoeding krijgt", voegt hij daaraan toe.

Rijpe melk is meer dan alleen voeding

Hoewel je baby vanaf de leeftijd van ongeveer zes maanden moet beginnen met het eten van vast voedsel, kan moedermelk tot ver in zijn tweede jaar nog steeds de helft van zijn dagelijkse calorie-inname vormen – naast andere soorten voeding.³ En jouw wonderbaarlijke melk blijft een rol vervullen die veel verder gaat dan alleen voeding.

"We denken dat zoogdieren in eerste instantie melk begonnen af te scheiden om hun jongen te beschermen en dat de voedingsfunctie pas later evolueerde", legt professor Hartmann uit. "Dus de meeste verbindingen in moedermelk die een voedingsfunctie hebben, bieden ook op de een of andere manier bescherming. Dat betekent dat moedermelk enorm waardevol is, maar ook nogal gecompliceerd wanneer je het onderzoekt!"

Hij geeft een aantal voorbeelden: α-lactalbumine, het belangrijkste eiwit in moedermelk, heeft antibacteriële eigenschappen en helpt om het immuunsysteem van je baby te stimuleren.⁴ Lactoferrine, een eiwit dat ijzer in het lichaam transporteert, heeft ook schimmelwerende effecten.⁵ En ook de vetzuren in moedermelk bestrijden virussen en bacteriën.⁶

Ontwikkeling van de darmen, het immuunsysteem en de hersenen

Alle melk bevat de suiker lactose, maar moedermelk bevat ook ruim 200 moedermelkoligosachariden.⁷ Deze complexe suikers helpen om gezonde darmen te creëren en beschermen en ondersteunen de ontwikkeling van het immuunsysteem. Koemelk of kunstvoeding bevat bij lange na niet zoveel oligosachariden en onderzoekers proberen nog steeds uit te vinden welke rol ze spelen.⁸

Ook bevat alle melk vet, maar het mengsel van vetten in rijpe moedermelk is van een unieke complexiteit. Onze hersenen zijn complexer dan de hersenen van andere dieren, en aangezien meer dan de helft van de menselijke hersenen uit vet bestaat,⁹ hebben we logischerwijs speciaal afgestemde vettige bestanddelen nodig om die complexiteit te helpen bouwen.¹⁰

In vergelijking met andere zoogdieren worden mensen in een vroege fase van hun ontwikkeling geboren, maar in onze eerste zes maanden wordt onze hersenmassa bijna twee keer zo groot.¹¹ Het is dus niet verwonderlijk dat onze baby's tijdens hun eerste maanden en jaren behoefte hebben aan meer bescherming en voeding die de hersenontwikkeling ondersteunt.

"Je moedermelk is altijd beter voor je baby dan welke melk dan ook die je in de winkel kunt kopen"

Eiwitten zijn complexe moleculen die een belangrijke rol voor je gezondheid vervullen. Sommige fungeren als bouwstenen voor groei en reparatie, terwijl andere helpen om de essentiële chemische reacties tot stand te brengen die in ons lichaam plaatsvinden. Je rijpe moedermelk bevat meer dan 1.000 verschillende eiwitten¹² die de hersenen en het immuunsysteem van je baby ondersteunen en hem helpen groeien.¹³

Rijpe moedermelk is ook rijk aan micronutriënten: vitaminen, mineralen en sporenelementen, van calcium tot cadmium, ter ondersteuning van de ontwikkeling en het welzijn van je baby. De balans tussen deze bestanddelen verandert gedurende de dag volgens de behoeften van je baby.¹⁴

Sommige bestanddelen van je moedermelk zullen je mogelijk verbazen. "Moedermelk heeft een hoog cholesterolgehalte. Het bevat veel suiker, in de vorm van eenvoudige koolhydraatlactose. En het aandeel eiwitten is extreem laag – dat vormt slechts 7% of 8% van de energie-inname van een baby die borstvoeding krijgt, in vergelijking met 12% wanneer hij opgegroeid is", vertelt professor Hartmann. "Dat zouden we voor volwassenen ongeschikt vinden, maar het is ideaal voor baby's en laat zien dat moedermelk specifiek op hun behoeften afgestemd is."

Moedermelkbestanddelen die niet te kopiëren zijn

Een aantal elementen van rijpe moedermelk kan niet worden gereproduceerd, omdat ze uniek zijn voor je eigen lichaam. Bijna een derde van de nuttige bacteriën in de darmen van je baby is van jouw moedermelk afkomstig en nog eens 10% van de huid van je borsten.¹⁵

Moedermelk bevat ook stamcellen, de 'wondercellen' die zichzelf kunnen vernieuwen en in andere typen cellen kunnen veranderen.¹⁶ Onderzoekers proberen er nog steeds achter te komen welke rol ze hebben in je melk en de ontwikkeling van je baby.

Je rijpe melk bevatten ook hormonen, onder meer enkele die helpen bij de beheersing van eetlust en de manier waarop je baby insuline verwerkt.¹⁷ Dat kan één reden zijn waarom kinderen die als baby borstvoeding kregen minder kans lopen om overgewicht te krijgen dan degenen die met kunstvoeding zijn gevoed.¹⁸

En omdat het voedsel dat je eet van invloed is op de smaak van je melk, ervaart je baby ook elke dag andere smaken¹⁹ – nog iets wat kunstvoeding niet kan reproduceren.

"Er zijn enorme verschillen tussen moedermelk en kunstvoeding. Je zou een dag lang kunnen praten over de verschillen tussen de melksoorten en de moeilijkheden die verbonden zijn aan het op kunstmatige wijze produceren van melk voor baby's", zegt professor Hartmann. "Bijvoorbeeld het zoutgehalte van koemelk, dat gebruikt wordt om kunstvoeding te maken, kan giftig zijn voor baby's, dus moet de koemelk allerlei bewerkingen ondergaan.

Hoe lang je ook borstvoeding blijft geven, je moedermelk is altijd beter voor je baby dan welke melk dan ook die je in de winkels kunt kopen of die wetenschappers in een laboratorium kunnen creëren. Het is ook een zeer praktische en voordelige manier om je baby te voeden en heeft fantastische gezondheidsvoordelen voor jezelf en voor je kleintje."

Als het op het voeden van je baby aankomt, is moedermelk echt de crème de la crème.