Als je borstvoeding geeft, hoe lang moet je daar mee doorgaan? Drie maanden? Zes maanden? Een jaar? Of meerdere jaren?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en andere gezondheidsinstanties bevelen aan om baby's uitsluitend met moedermelk te voeden gedurende hun eerste zes maanden en dat zij daarna moedermelk blijven krijgen naast andere soorten voeding – aanvullende voeding genoemd – tot ze ten minste twee jaar oud zijn.1
Dat is omdat moedermelk niet alleen voeding is. Het is een natuurlijk troostmiddel als je kind bezorgd of moe is en het heeft immuniteitverhogende bestanddelen die telkens wanneer je kind ziek is sterk toenemen.2
Antropologen schatten dat de natuurlijke leeftijd waarop mensen geen borstvoeding meer zouden moeten krijgen zelfs hoger is dan twee jaar. Op basis van factoren zoals de ontwikkeling van de tanden, lichaamsgewicht, vergelijkingen met andere primaten en historisch bewijs zeggen sommigen dat die leeftijd op twee tot vier jaar zou kunnen liggen. Anderen denken dat onze voorouders mogelijk tot de leeftijd van zes of zeven borstvoeding kregen.3
Vandaag de dag geeft meer dan 60% van de moeders in ontwikkelde landen hun baby een zekere hoeveelheid kunstvoeding of aanvullende voeding vóór de leeftijd van zes maanden,4 hoewel de WHO-richtlijnen dat niet aanbevelen.
Wanneer is het juiste moment om te stoppen met voeden aan de borst?
Spenen is het proces waarbij je stopt met je baby te voeden met moedermelk. In het ideale geval is de eerste stap richting het spenen van je baby het introduceren van aanvullende soorten voeding naast je moedermelk rond de leeftijd van zes maanden. Het speenproces gaat door, totdat moedermelk volledig is vervangen door andere soorten voeding en dranken.
"Na zes maanden begint je baby hogere niveaus van bepaalde voedingsstoffen nodig te hebben, zoals ijzer, zink en vitamine B en D, die hij niet alleen uit je moedermelk of eigen reserves kan halen", legt de Britse verpleegkundige Sarah Beeson uit.
"Maar vaste voeding is in het begin alleen een aanvulling op de melkinname van je baby en moet je moedermelk geleidelijk vervangen. Moedermelk blijft nog vele maanden de belangrijkste bron van voedingsstoffen voor je baby."
Een gemiddelde baby van zeven maanden oud haalt nog steeds 93% van zijn calorieën uit melk. Zelfs tussen 11 en 16 maanden mag de helft van de dagelijkse calorie-inname van je baby nog steeds van melk afkomstig zijn.5
"Moeders denken soms dat moedermelk niet belangrijk is zodra hun baby vaste voeding is gaan eten, maar in feite is er geen betere melk voor je baby, hoe oud hij of zij ook is", zegt Sarah.
In feite kan het hele speenproces zo lang duren als moeder en baby willen. "Jij kiest zelf wanneer je stopt met borstvoeding geven", zegt Sarah. "Voel je niet onder druk gezet door wat vriendinnen doen of wat familieleden of zelfs vreemden zeggen. Het enige wat telt, is wat goed voelt voor jou en je baby."
Hoe stop je met borstvoeding geven?
Op welk moment je ook begint met je kind te spenen, het is het beste om dat geleidelijk te doen. Als je plotseling stopt met borstvoeding geven, kan dat tot stuwing, verstopte kanalen of mastitis leiden. Bovendien is het een abrupte verandering waar het spijsverterings- en immuunsysteem van je baby mee om moet kunnen gaan. Het kan ook in emotioneel opzicht voor jullie beiden moeilijk zijn.
Moet ik ophouden met borstvoeding geven?
Soms denken moeders ten onrechte dat ze moeten stoppen met borstvoeding geven, terwijl dat niet zo is. Als je weer aan het werk gaat, kan borstvoeding een geweldige manier zijn om de intimiteit in stand te houden tijdens een grote verandering in jullie beider leven. Je kunt op het werk melk afkolven voor je baby en borstvoedingssessies houden als speciale tijd samen aan het begin en einde van de dag. Of als je gedwongen bent om zonder je baby te reizen, kun je melk afkolven om mee naar huis te nemen of om op te sturen.
Ook als je ziek wordt, betekent dat niet altijd dat je met borstvoeding geven moet stoppen. Lees ons artikel over borstvoeding geven terwijl je ziek bent en raadpleeg in elk geval een zorgprofessional.
Eerder dan na zes maanden stoppen met borstvoeding geven
Als je je niet in staat voelt om door te gaan met borstvoeding geven tot je de mijlpaal van zes maanden hebt bereikt, en daarom wilt gaan spenen, begin dan door één borstvoeding per dag te vervangen door een flesje kunstvoeding.
"In het ideale geval begin je met de voeding midden op de dag. Baby's kunnen opmerkelijk genoeg de geur van de melk van hun moeder identificeren als zij in de buurt is, dus vraag je partner of een familielid om je baby de fles te geven, terwijl je zelf in een andere kamer bent", zegt Sarah.
"Denk aan goede hygiëne bij het bereiden van voedingen. Het kan zijn dat je baby gedurende een periode van 24 uur minder voedingen van afgekolfde moedermelk inneemt dan aan de borst. Dwing je baby niet om meer melk te drinken dan hij wil."
Je merkt waarschijnlijk dat je borsten vol en gevoelig zijn naarmate je lichaam zich aanpast aan het produceren van minder melk. Als dat tot ongemak leidt, probeer dan om een beetje moedermelk af te kolven, net genoeg om het ongemak te verlichten zonder je lichaam te stimuleren om meer aan te maken.
Zodra je lichaam aan dit nieuwe volume gewend is – doorgaans na enkele dagen – geef je elke dag één borstvoedingsbeurt minder. Herhaal dit totdat je helemaal geen borstvoeding meer geeft en je baby volledig gespeend is.
"Ik had na mijn eerste bevalling complicaties waardoor ik heel snel veel afviel en ik had ook last van mastitis. Ik had een lage productie en bij drie maanden moest ik ermee ophouden", zegt Jennifer, moeder van twee, uit het Verenigd Koninkrijk. "Ik verving steeds één voeding, waardoor ik fysiek niet zoveel problemen had, maar mentaal vond ik het zwaar."
Als je de intimiteit en gezondheidsvoordelen van borstvoeding wilt behouden, maar gedwongen bent om minder vaak borstvoeding te geven, probeer dan gedeeltelijk te spenen, waarbij je slechts enkele voedingen door kunstvoeding vervangt.
Na zes maanden stoppen met borstvoeding geven
Wanneer je baby rond zes maanden begint met vast voedsel te eten, zul je merken dat hij of zij in de loop van de tijd op natuurlijke wijze minder aan de borst drinkt. Binnen een jaar drinkt je baby waarschijnlijk nog maar enkele keren per dag aan de borst, aangevuld met maaltijden en gezonde snacks.
Echter, als je nog minder vaak borstvoeding wilt geven, bouw het dan geleidelijk af door één voedingsbeurt per keer te laten vervallen en je baby opvolgmelk aan te bieden, als hij jonger dan 12 maanden is. Koemelk moet wachten tot je baby minstens één jaar oud is.
"Mijn zoon kreeg nog maar drie keer per dag borstvoeding en at drie maaltijden plus snacks, toen ik besloot om te beginnen hem te spenen. Ik verving geleidelijk elke voeding met een flesje kunstvoeding en als laatste, bij 11 maanden, de voeding 's nachts", zegt Ruth, moeder van één kind, Verenigd Koninkrijk. "Door het langzame tempo had ik geen problemen, alleen een paar dagen wat volheid."
Er zijn verschillende manieren om je kind af te leiden van de verandering in zijn voedingspatroon. Sommige moeders bieden in plaats van borstvoeding een drankje en een snack aan, die je kunt delen voor een gevoel van verbondenheid. Je kunt ook je dagelijkse routine veranderen, een lievelingsspelletje spelen of een voeding vervangen door knuffelen met jou of je partner. Bij sommige kinderen duurt het langer dan bij anderen voordat ze vrede hebben met de verandering, maar in de loop van de tijd zal het allemaal makkelijker gaan. Als je problemen met spenen ervaart, is het altijd nuttig om een zorgprofessional om hulp te vragen.
Op natuurlijke wijze, in de loop van de tijd stoppen met borstvoeding
Als je ervoor kiest om je peuter te laten beslissen wanneer jullie met borstvoeding stoppen (wat bekendstaat als spenen geleid door de baby of de natuurlijke speenleeftijd), is er een grote kans dat het speenproces langzaam en geleidelijk verloopt. In de loop van de maanden zal je baby waarschijnlijk korter en minder vaak aan de borst drinken, terwijl sommige kinderen op een dag simpelweg hun belangstelling verliezen.
"Mijn dochter hield uit zichzelf op met aan de borst te drinken toen ze vier was", zegt Sarah, moeder van één kind, Verenigd Koninkrijk. "Ze ging geleidelijk steeds minder drinken tot ze vanaf drieënhalf nauwelijks nog aan de borst dronk. Vervolgens leek ze het vergeten te zijn, toen we op vakantie waren. Nu zes maanden later wil ze soms nog aanhappen, maar ze weet dat er geen melk meer is."
Je lichaam zou meer dan genoeg tijd moeten hebben om zich aan te passen, dus ondervind je waarschijnlijk geen onaangename stuwing. Het kan echter in emotioneel opzicht wel moeilijk zijn, dus zorg voor genoeg tijd om te knuffelen en om een band met je kind op te bouwen.
"Spenen geleid door de baby was voor mij de juiste keuze, omdat mijn zoon nooit kunstvoeding of een flesje had gehad. Ik wilde niet plotseling stoppen en het hem onthouden", zegt Kelly, moeder van één kind, uit het Verenigd Koninkrijk. "Hij verloor zijn interesse toen hij tweeënhalf was. Dat was voor ons het beste scenario, hoewel ik heel emotioneel was."
Wat als ik snel met borstvoeding geven moet stoppen?
Hoewel je beter niet abrupt met borstvoeding kunt stoppen, is dat soms nodig om gezondheidsredenen of omdat jij en je baby niet samen kunnen zijn.
Als je baby tot dat moment borstvoeding heeft gekregen, moet je vrijwel zeker melk afkolven om te voorkomen dat je borsten onaangenaam opgezwollen raken. Sommige vrouwen vinden een borstkolf hiervoor het makkelijkst, terwijl anderen liever met de hand afkolven. Nogmaals, kolf alleen zoveel af als nodig is om het ongemak te verlichten, je wilt je lichaam niet aanmoedigen om meer melk aan te maken.
Hoewel je borsten in het begin gezwollen en gevoelig kunnen zijn, zullen ze zich aanpassen. Je moedermelk bevat iets wat feedback inhibitor of lactation (FIL) wordt genoemd. Wanneer je baby stopt met aan de borst te drinken, laat FIL je lichaam weten dat de productie moet worden verlaagd, maar je borsten kunnen enkele dagen of zelfs weken nodig hebben om zich aan te passen.
Je kunt paracetamol of ibuprofen innemen om de pijn te helpen verlichten, hoewel ibuprofen contra-indicaties heeft voor astmapatiënten. Volg altijd de aanwijzingen van de fabrikant en apotheek en vraag een zorgprofessional welke medicijnen je eventueel moet nemen.
"Ik moest plotseling ophouden met borstvoeding geven toen mijn dochter acht maanden was, omdat ik sterke pijnstillers moest slikken", zegt Peggy, moeder van één kind, uit Zwitserland. "Ik vond het heel moeilijk, ze bleef naar mijn borst zoeken en huilen. Ik hield haar dicht tegen me aan om haar gerust te stellen, terwijl ik haar een flesje gaf. Na een maand leek ze er vrede mee te hebben."
Kan ik doorgaan met borstvoeding geven als ik opnieuw zwanger wil worden?
Hoewel borstvoeding een natuurlijk anticonceptiemiddel is, biedt het geen garantie. En het is onwaarschijnlijk dat het nog werkt na zes maanden of als je niet uitsluitend borstvoeding geeft. Dat betekent dat je zwanger kunt raken, terwijl je je kind nog steeds borstvoeding geeft.
Zwangere vrouwen die borstvoeding geven, krijgen soms tegenstrijdig advies over wel of niet spenen. Het is zeker mogelijk om twee kinderen van verschillende leeftijden in dezelfde periode borstvoeding te geven en wanneer je nieuwe baby komt, zal je lichaam melk produceren om aan de behoeften van beide kinderen te voldoen.
Sommige moeders merken dat hun oudere kind op natuurlijke wijze stopt met aan de borst drinken of bepaalde voedingsbeurten overslaat. Dat kan te maken hebben met veranderingen in de samenstelling van je melk tijdens de zwangerschap, waardoor je melk anders en minder zoet smaakt.6 Als je kind dat borstvoeding krijgt jonger dan een jaar oud is wanneer hij begint met spenen, houd dan in de gaten of hij in gewicht blijft toenemen.
Vraag een zorgprofessional om advies als je borstvoeding wilt blijven geven terwijl je zwanger bent, ingeval je eerder een vroeggeboorte of miskraam hebt gehad of last hebt van bloedingen.
Als je medische hulp nodig hebt om zwanger te raken, kun je ondervinden dat artsen bepaalde vruchtbaarheidsmiddelen of -behandelingen niet willen toepassen als je borstvoeding geeft. Bespreek alle opties, voordat je een besluit neemt over stoppen met voeden aan de borst.
Nog een laatste woord over stoppen met voeden aan de borst
Op welk moment en op welke manier je ook stopt met borstvoeding geven, wees aardig voor jezelf en je baby. Het is voor jullie beiden een grote verandering in fysiek, hormonaal en emotioneel opzicht, dus doe het bedachtzaam en zorgvuldig.
"Hoewel mijn lichaam het heel goed aankon toen ik stopte met voeden aan de borst, voelde ik me heel emotioneel. Er kwam een einde aan iets wat we zo lang hadden gedeeld", zegt Jane, moeder van twee, uit de Verenigde Staten. "Ik werkte lange dagen, vijf dagen per week, en door borstvoeding voelde ik me heel relevant in hun leven. Maar toen dat ophield, vonden we al gauw nieuwe manieren om ons met elkaar verbonden te voelen."
