Moedermelkproductie | Vraag en aanbod

Je lichaam is in staat om moedermelk te produceren voor de behoeften van je baby in elke fase van je borstvoedingsperiode. Als je begrijpt hoe je melkproductie wordt 'aangezet', wat er met je melk gebeurt wanneer je baby aan de borst drinkt en waarom je productie zich aan je baby aanpast naarmate hij groeit, zal dat alles je helpen om op een goede manier met borstvoeding te beginnen.

De eerste dag: je moedermelkproductie bij de geboorte

Je baby zou klaar moeten zijn om vanaf de geboorte aan de borst te gaan drinken. De actieve impuls van het aanhappen van je baby en zijn ritmisch zuigen helpen om je melkproducerende cellen 'aan te zetten' en de productie van je eerste moedermelk, colostrum, op gang te brengen.¹ Probeer om je baby indien mogelijk al in het eerste uur te voeden en daarna telkens zodra hij interesse toont om gevoed te worden. Dat zal helpen om de basis voor een goede toekomstige melkproductie te leggen.²

De eerste paar dagen: je melkproductie komt op gang

Tijdens deze fase van de moedermelkproductie wacht je lichaam tot de concentraties van het zwangerschapshormoon progesteron dalen (ze beginnen te dalen nadat je de placenta baart) en melkproducerende hormonen, waaronder prolactine, insuline en hydrocortisone, hun werk beginnen te doen. De hormonen helpen je om te beginnen met het aanmaken van melk.³ Rond dag drie na de geboorte van je baby, 'komt je melkproductie op gang' en kunnen je borsten merkbaar steviger en voller beginnen aan te voelen.¹

De eerste maand: je moedermelkproductie opbouwen

In de eerste paar weken reageert je lichaam sterk op het verwijderen van melk, omdat het leert hoeveel moedermelk het moet aanmaken. Je prolactineniveaus stijgen snel telkens wanneer je melk uit je borsten verwijdert, wat ervoor zorgt dat hun ontwikkeling wordt voltooid. Door dit proces wordt je melk ook rijp qua samenstelling – tijdens deze fase van de moedermelkproductie maakt je lichaam overgangsmelk aan in hoeveelheden die blijven toenemen.^3,4

De eerste weken met je baby zijn cruciaal voor het opbouwen van een goede moedermelkproductie op de lange termijn. Hoe vaker je baby aan de borst drinkt, hoe meer melk je zult aanmaken, via een proces van vraag en aanbod. Telkens wanneer melk uit je borsten wordt verwijderd, hetzij door je baby die aan de borst drinkt hetzij door kolven, maken ze er meer van aan.

Onthoud dat het normaal is dat baby's vaak aan de borst drinken – misschien zelfs wel elke 45 minuten. Dat betekent niet dat ze niet genoeg melk krijgen. Frequente voedingen helpen om je productie op te bouwen, dus voed je baby op aanvraag in plaats van volgens een schema.

"In de eerste paar weken denk je al gauw dat je niet genoeg melk produceert omdat je pasgeboren baby steeds aan de borst drinkt, maar dat is natuurlijk", zegt Jo, moeder van één kind, uit het Verenigd Koninkrijk. "We zijn geconditioneerd om te denken dat een klein baby'tje maar eens in de zoveel uur drinkt, maar dat is niet per se waar."

Vergeet niet dat baby's ook zogen om getroost te worden. Door aan de borst te drinken voelt je baby zich kalm en tevreden, terwijl hij zich aanpast aan het leven buiten de baarmoeder, en het helpt jullie beiden ook om een band op te bouwen.

Je moedermelkproductie beschermen in de eerste maand

Als je je baby het tempo laat bepalen en hem zo vaak als hij wil borstvoeding geeft, zou je moedermelkproductie moeten volgen.⁵

Sommige moeders proberen de periode tussen voedingen in te verlengen om hun borsten meer tijd te geven om melk aan te maken, maar dat is geen goed idee, omdat het je melkproductie kan vertragen.²

Als je je baby de eerste twee weken niet rechtstreeks aan de borst kunt voeden, kun je kolven om je melkproductie op te bouwen en in stand te houden tijdens deze cruciale periode en daarna.

Wist je dat het onnodig geven van extra flesjes kunstvoeding aan je baby je moedermelkproductie kan verminderen? Omdat er geen melk wordt verwijderd, krijgen je borsten niet de boodschap door dat ze de moedermelkproductie moeten verhogen. Het kan ook gebeuren dat als je baby na een flesje langer slaapt, hij het volgende moment mist waarop hij normaal gesproken aan de borst zou drinken.

Dat wordt soms ook de 'bijvoedingsval' genoemd. Na drie of vier dagen bijvoeding in de vorm van kunstvoeding en minder melkverwijdering, krijgen de borsten de boodschap dat het spenen is begonnen. In reactie daarop verminderen ze de hoeveelheid melk die ze produceren. Het gevolg is dat de baby opnieuw hongeriger wordt, dus moet er vaak nog eens aanvullende kunstvoeding worden gegeven. En zo gaat de cyclus verder, resulterend in een echt lage moedermelkproductie en een baby die voornamelijk met kunstvoeding wordt gevoed.

Je moedermelkproductie na zes weken

Na de eerste maand nemen de snelle prolactinestijgingen na het voeden af, terwijl je melk rijp is en je lichaam zeer efficiënt is geworden in het produceren van zoveel melk als je baby nodig heeft. Je borsten beginnen als het ware op de automatische piloot te werken.⁴ Je kunt ook merken dat je borsten rond die tijd zachter aanvoelen en niet meer lekken.

Het komt vaak voor dat moeders daardoor bezorgd zijn om hun 'melk te verliezen'. Maar in feite is het een teken dat je moedermelkproductie gestabiliseerd is en nu in evenwicht is met de behoeften van je baby. Opmerkelijk genoeg drinkt je baby bij zes weken ongeveer dezelfde hoeveelheid melk als hij zal blijven doen tot hij zes maanden oud is. Het kan zijn dat je baby gedurende langere perioden aan de borst drinkt, maar minder vaak. Aan de andere kant kunnen er dagen zijn waarop hij wat minder drinkt dan normaal – de eetlust van een baby kan fluctueren, net als bij een volwassene!

Vanaf dit moment produceer je alleen nog melk op basis van vraag en aanbod. Dus hoe meer je baby drinkt (of jij afkolft), hoe meer je aanmaakt.

Maar hoe werkt dat nu precies? Er wordt gedacht dat dit is toe te schrijven aan iets in je melk wat FIL (feedback inhibitor of lactation) wordt genoemd en wat de melkproductie reguleert. Hoe meer melk je borst bevat,² hoe meer FIL er is. Dat betekent dat een volle borst minder melk aanmaakt dan een borst die bijna leeg is.

Is je melkproductie normaal?

Hoewel moeders zich vaak zorgen maken over hun moedermelkproductie en hoe ze die kunnen verhogen, zijn problemen verbazingwekkend zeldzaam zolang baby's gezond zijn en goed groeien.

"Ik was bezorgd dat mijn pasgeboren baby niet genoeg moedermelk kreeg, omdat ze alleen korte periodes aan de borst dronk en altijd maar uit één borst per keer, hoewel ik ze beide aanbood", zegt Marjorie, moeder van twee, uit het Verenigd Koninkrijk. "Maar toen ik een borstkolf gebruikte om melk af te kolven, was ik verbaasd en gerustgesteld door de hoeveelheid die ik aanmaakte. Ik moest gewoon doorgaan met haar vaak kleine beetjes te voeden."

Houd er echter rekening mee dat niet alle moeders snel reageren op een borstkolf. Je kunt ook proberen om met de hand af te kolven en te voelen of je borsten veranderen van vol in leeg.

Maak je je zorgen over je moedermelkproductie, lees dan onze advies over hoe je kunt weten of je een lage melkproductie of te veel melk hebt.