Karmienie piersią noworodka

Wiadomo, że poród i praktyki stosowane w szpitalu wpływają na początkowe doświadczenia związane z karmieniem piersią. Stresujące przeżycia podczas porodu oraz kolejnych godzin i dni mogą wpłynąć na moment osiągnięcia laktogenezy II (aktywacji wydzielania pokarmu) oraz pomyślność laktacji. Aktywację wydzielania, czyli inicjację produkcji obfitych ilości pokarmu, wywołuje obniżenie się poziomu progesteronu, dzięki czemu pokarm pojawia się około dwa lub trzy dni po porodzie. Wówczas w piersiach zakończył się już proces różnicowania i są one w pełni przygotowane do karmienia, czego oznaką jest uczucie pełności. Okres karmienia piersią często jest skrócony u matek, u których aktywacja wydzielania następuje później (>72 godziny) w porównaniu do tych, u których laktacja rozpoczęła się wcześniej.

Czynniki ryzyka związane z opóźnioną aktywacją wydzielania

Pewne czynniki biologiczne, takie jak wskaźnik masy ciała, choroby matki i dziecka, masa urodzeniowa, wiek ciążowy, typ piersi i brodawek sutkowych, napięcie oraz stres mogą wpływać na początkowe doświadczenia związane z karmieniem piersią oraz przyczynić się do opóźnienia aktywacji wydzielania. Również czynniki ryzyka występujące podczas porodu i praktyki stosowane w szpitalu mogą negatywnie oddziaływać na proces laktacji, jeżeli nie są utrzymane pod właściwą kontrolą we wczesnym okresie poporodowym.

Czynniki ryzyka związane z porodem to między innymi:

• cesarskie cięcie
• czas trwania porodu
• podniesiony poziom kortyzolu u matki i płodu
• leki podawane podczas porodu

Czynniki ryzyka związane z pobytem w szpitalu to między innymi:

• moment pierwszego karmienia piersią
• częstotliwość karmienia
• używanie smoczka
• wsparcie otoczenia
• motywacja do rozpoczęcia karmienia piersią
• umiejętność ssania i temperament dziecka

Aby poradzić sobie z trudnościami podczas porodu i pobytu w szpitalu oraz pomyślnie rozpocząć karmienie piersią noworodka, wiele matek potrzebuje wsparcia specjalisty.

Wczesne rozpoczęcie karmienia piersią

Dowody wskazują na to, że noworodki mające bezpośredni kontakt z matką natychmiast po porodzie i karmione piersią w ciągu pierwszej godziny życia znacznie lepiej radzą sobie w okresie laktacji. Wiąże się to ze zmniejszonym ryzykiem opóźnienia aktywacji wydzielania, lepszą produkcją mleka oraz dłuższym okresem karmienia piersią. Dlatego tak ważne jest, aby matka miała możliwość, by wziąć noworodka na ręce oraz nakarmić go już na sali porodowej, bezpośrednio po jego przyjściu na świat. Rozdzielanie matki i dziecka w ciągu pierwszych godzin po narodzinach jest niewskazane. Pierwszego karmienia nie powinno się przerywać, o ile jest ono bezpieczne pod względem medycznym.

Po porodzie przez cesarskie cięcie noworodka również można położyć wysoko na brzuchu matki lub przy piersi. Matki po tym zabiegu często wymagają dodatkowej pomocy ze strony personelu pielęgniarskiego oraz członków rodziny, aby móc poprawnie ułożyć dziecko.

Jeżeli matka i dziecko muszą zostać rozdzielone i karmienie piersią jest niemożliwe, zalecane jest odciąganie pokarmu w pierwszej godzinie po porodzie. Matki, które natychmiast rozpoczynają odciąganie wcześniej inicjują laktację, dłużej karmią piersią oraz produkują większe ilości mleka w porównaniu do kobiet, które zaczynają odciągać później.

Częste karmienie piersią

Częste karmienie piersią pomaga osiągnąć wystarczającą produkcję mleka oraz zminimalizować utratę wagi noworodka, a także obniżyć u niego poziom bilirubiny. Matki, które często karmią piersią w ciągu dwóch pierwszych tygodni życia dziecka wykazują intensywniejszą produkcję mleka niż kobiety, które karmią rzadziej. Podobny efekt zaobserwowano u matek, które korzystają z laktatorów i często odciągają pokarm.

Matki noworodków powinny być zachęcane do tego, aby karmić naprzemiennie z obu piersi. Nowo narodzone dzieci najczęściej wymagają karmienia od ośmiu do dwunastu razy na dobę, średnio co dwie bądź trzy godziny, choć częstotliwości te mogą się znacznie różnić w zależności od potrzeb noworodków. 

Praktyki w szpitalach

W szpitalu należy odpowiednio przeszkolić personel oraz wprowadzić oparte na dowodach i doświadczeniu zasady dotyczące laktacji. Powinny one podkreślać znaczenie karmienia piersią, zachęcać do karmienia na żądanie, spędzania czasu z dzieckiem przy piersi i przebywania na sali razem z noworodkiem (rooming in) oraz zobowiązywać do stosowania standardowych procedur związanych z laktacją w przypadku wystąpienia problemów. Należy unikać używania smoczków oraz wprowadzania suplementacji (chyba że jest to zalecane ze względów medycznych). Przy wypisie niezwykle ważne jest zapewnienie ciągłego wsparcia i skierowanie do specjalistów w dziedzinie laktacji.

Abstrakty opracowań

Delayed onset of lactogenesis among first-time mothers is related to maternal obesity and factors associated with ineffective breastfeeding

Delayed onset of lactogenesis (OL) is most common in primiparas and increases the risk of excess neonatal weight loss, formula supplementation, and early weaning. ...

Nommsen-Rivers LA, Chantry CJ, Peerson JM, Cohen RJ, Dewey KG (2010)

Am J Clin Nutr. 92(3):574-84

Association of timing of initiation of breastmilk expression on milk volume and timing of lactogenesis stage II among mothers of very low-birth-weight infants

Feeding breastmilk to premature infants decreases morbidity but is often limited owing to an insufficient milk supply and delayed attainment of lactogenesis stage II. Early ...

Parker LA, Sullivan S, Krueger C, Mueller M (2015)

Breastfeed Med. 10(2):84-91